رقابت آزاد و کمک هزینه های اجتماعی

در یک جمع دوستانه صحبتهایی درباره حمایتهای اجتماعی و مساله رقابت آزاد پیش آمد. صحبتهای ما به هر دلیلی ناتمام ماند. با اجازه از دوستان آن شب، ادامه بحث را اینجا ادامه میدهم.

پیشاپیش از اینکه برای خواندن این متن طولانی وقت می گذارید سپاس گذارم.
یادم هست که دوستی نظری منفی نسبت به کمک هزینه های اجتماعی داشت. چون به نظرش می آمد که این کمک هزینه ها مردم را از کار کردن باز می دارد.
من چند نکته درباره مساله کمک هزینه های اجتماعی مایلم که بیان کنم:
1) کمک هزینه های اجتماعی نه یکشبه و نه از طرز تفکر یک شخص خاص به وجود آمده اند و یکشبه هم از بین نخواهند نرفت. چرا که علت اصلی آنها ایجاد امنیت برای افرادی است که در زندگی شان دچار مسایل و مشکلاتی هستند. کسانی که چرخ جامعه برای آنها به خوبی بقیه نمی چرخد ولی قرار نیست که از جامعه نیز حذف شوند.
این کمک هزینه ها قرار نیست که جای حقوق کسانی را که کار میکنند بگیرد.(این کمک هزینه ها برای افرادعادی حدود 3000 کرون در ماه است) در حالی که کسی کار میکند حداقل حقوق قانونی اش 12000 کرون در ماه است. پس اختلاف این دو درآمد بسیار زیاد است و کسی که کمک هزینه دریافت میکند به هیچ وجه از مزایا و امکاناتی که فرد شاغل دارد بهرمند نیست.
جامعه شناسان و اقتصاد دانان بسیاری بر این نظر هستند که جامعه درهرصورت باید شکاف بین فقیرترینها و پولدارترینها را به نحوی کاهش دهد. به این علت که این اختلافها اگر که کنترل نشوند به شورشهای اجتماعی و درنهایت فروپاشی اجتماعی منجر میشوند. از سوی دیگر جامعه باید طبقه فقیر خود را برای انجام مشاغل سطح پایین حفظ کند. درصورتی که افراد فقیر در مواجه با مشکلات زندگی به حال خود رها شوند(مثلا در مواجه با مریضی) این افراد که بسیار آسیب پذیر هستند از چرخه جامعه حذف می شوند.(کارگر غیر ماهری را در نظر بگیرید که دچار بیماری می شود و هیچ بیمه اجتماعی ندارد. اگر همه درآمد شخصی اش صرف درمان شود و بی پول و بیکار شود،ناچار به خیل بی خانمانها و افراد خارج از جامعه می پیوندد)
پس بیمه های اجتماعی خیلی هم از سر خیرخواهی نیستند.
2) مساله دوم که در صحبتهای دیشب ذکرش رفت ولی خوب پرداخته نشد این مساله بود که قرار است افرادی که در جامعه تلاشهای متفاوتی میکنند،نتایج یکسانی بگیرند. هرگز چنین نبوده است و هرگز چنین نخواهد بود.
ایده های امنیت اجتماعی قصد دارند که به افراد مختلف درجامعه کمک کنند که به فرصتهای برابر دسترسی پیدا کنند. اگر قرار است که جامعه را به فضای مشترک همه فرض کنیم، این جامعه باید برای همه ما فضایی یکسان باشد. در حالی که چنین نیست. همه ما می دانیم که افرادی که در مناظق مختلف(حاشیه/مرکز) به دنیا می آیند و بزرگ می شوند، فرصتهای آموزشی متفاوتی دارند و بعدها نیز برای ورود به بازار کار فرصتهای متفاوتی دارند. چگونه عملکرد همه این افراد را یکسان قضاوت کنیم؟ و به نتیجه رفتارهایشان یه یکسان پاداش بدهیم؟
این مسابقه با شرایط برابر آغاز نشده است، چطور به این سادگی دست برنده را بالا ببریم؟ در این شرایط کمکهای امنیت اجتماعی/تامین اجتماعی می تواند از رشد تصاعدی این نابرابریها کمی جلوگیری کند.
وقتی که جامعه ای فرصتهای برابر ارایه نمیکند، نمیتواند از رقابت آزاد هم صحبت کند.
کمک هزینه ای اجتماعی شاید کمی و فقط کمی بتوانند از شدت و عمق این نابرابریها بکاهند. البته امید و آرزو آنست که جامعه چنان برابرگرایانه تنظیم شود که کسی نیازی به کمکهای اجتماعی نداشته باشد. ولی تا آن روز نمی توانیم بی تفاوت بمانیم.